Przejdź na jasną stronę mocy i powiedz STOP przemocy – scenariusz dla uczniów

Prowadzący zapisuje na tablicy (arkuszu) kilka pojęć, a uczestnicy mówią, z czym one im się kojarzą.

Pojęcia: przezywanie, wyśmiewanie, popychanie, szarpanie, zabieranie rzeczy, obgadywanie, wykluczanie z zabawy/rozmów.

Skojarzenie: przemoc rówieśnicza

Uczniowie podają inne przykłady, które nauczyciel dopisuje do pozostałych.

Prowadzący mówi: Dziś zastanowimy się, co robić, gdy widzimy/wiemy, że ktoś w klasie stosuje przemoc.

Grupa ogląda pierwszy fragment filmu „Przemoc relacyjna. Zgłoszenie przemocy rówieśniczej” (do 1.37 min.) i odpowiada na pytania:

• Kim jest Ania?
• Czy wszystkie osoby pokazane w filmie są sprawcami przemocy wobec niej?
• Dlaczego nauczyciel nie reaguje?

Ważne! Ania jest ofiarą przemocy rówieśniczej. W szkołach wiele dzieje się w tle (np. w mediach społecznościowych, w grupach nieformalnych utworzonych w aplikacjach telefonicznych, na przerwach, poza budynkiem szkoły), dlatego przemoc często pozostaje niewidzialna dla nauczycieli. Mogą nie odczytać poprawnie sygnałów wysyłanych przez uczniów (w filmie dotyczy to wykluczenia Ani z pracy w grupie).

Nauczyciel odtwarza kolejny fragment filmu (do 2.10 min.) i pyta:

• Kim jest dziewczyna z długimi ciemnymi włosami?
• Jaką rolę pełni w pokazanych scenach?
• Dlaczego nie reaguje?

Odpowiedź: Jest biernym obserwatorem, świadkiem, ale też uczestnikiem (członkiem grupy, która wyśmiewa się z Ani). Czuje, że zachowanie klasy wobec koleżanki jest nie w porządku, lecz nie wie, jak powinna się zachować.

Uczniowie stają w kręgu twarzami na zewnątrz i zamykają oczy. Nauczyciel mówi: Zastanówcie się, czy powinniśmy reagować, gdy ktoś w klasie jest wyśmiewany, wykluczany, gdy mu dokuczają, przezywają lub np. publikują jego zdjęcia albo obraźliwe wpisy w internecie. Za chwilę odczytam kilka zdań. Po każdym zrobię krótką przerwę. Ci, którzy zgadzają się z usłyszanym zdaniem, podnoszą rękę. Ważne, abyście przez cały czas mieli zamknięte oczy i nie podglądali. Wtedy wasze odpowiedzi będą szczere.

Następnie odczytuje zdania z materiału pomocniczego Reagować czy nie? (załącznik nr 1) i obserwuje reakcje uczestników. Dla uczniów to prosty i bezpieczny sposób, by powiedzieli, co naprawdę myślą.

Na zakończenie prowadzący dzieli się z uczniami refleksją, np.

• Dość często jesteście świadkami przemocy w szkole, ale rzadko na nią reagujecie.
• Większość z was nie reaguje, bo obawia się, że sprawcy zaczną im dokuczać.
• Wydaje mi się, że nie bardzo wiecie, jak zachować się w takich sytuacjach.

Prowadzący mówi: Przeraża mnie nie przemoc nielicznych, lecz cisza wielu (Martin Luther King) i prosi uczniów o objaśnienie cytatu, zapraszając ich tym samym do rozmowy na temat reagowania wobec przemocy. Wyjaśnia, że obserwator jest współodpowiedzialny. To, że nie uczestniczy aktywnie w stosowaniu przemocy nie oznacza, że problem go nie dotyczy. Dziewczyna z filmu, która jest takim biernym obserwatorem, czuje, że jest przemoc wobec koleżanki jest zła i że powinna coś zrobić.

Uczniowie pracują w grupach. Ustalają, jakie działania można podjąć w omawianej sytuacji (karta pracy Rozwiązania, załącznik nr 2).

Chętni przedstawiają swoje propozycje rozwiązań na forum klasy. Warto włączyć wszystkich do krótkiej dyskusji, która powinna zakończyć się stwierdzeniem: Przemoc rówieśnicza może dotknąć każdego. Przemoc krzywdzi (może nawet zniszczyć życie) i nigdy nie powinniśmy się na nią zgadzać. Jeśli nie zareagujemy, będzie coraz gorzej. Powstrzymywanie przemocy chroni nas wszystkich.

Klasa ogląda ostatni fragment filmu, a nauczyciel wyjaśnia, czym jest aplikacja RESQL.

Uczniowie zamykają oczy i wyobrażają sobie, jak zmieni się życie Ani w klasie, gdy dzięki ich interwencji przemoc wobec niej zostanie zatrzymana. Powinni zakończyć zajęcia z przekonaniem, że warto reagować.